(Cadn.com.vn) - Nền kinh tế Việt Nam bị “nghẽn mạch tăng trưởng nặng nề” trong khi các nền kinh tế trong khu vực vượt lên, đó là nhận xét của Viện trưởng Viện kinh tế Việt Nam- Trần Đình Thiên tại Diễn đàn Kinh tế mùa thu 2013 với chủ đề: “Kinh tế Việt Nam 2013, triển vọng 2014: Nỗ lực thực hiện 3 đột phá chiến lược” do Ủy ban Kinh tế của Quốc hội tổ chức tại TP Huế (TT-Huế) khai mạc vào ngày 26-9.

Lộ trình “xuống đáy”

Viện trưởng Viện kinh tế Trần Đình Thiên cho biết, 5 năm qua, kể từ năm 2008, khủng hoảng tài chính và suy thoái kinh tế toàn cầu đã đi qua, để lại hậu quả nặng nề, dư chấn vẫn còn. Song nhìn chung, kinh tế thế giới đã từng bước vào quỹ đạo phục hồi nhưng Việt Nam không nằm trong quỹ đạo đó, hiện nay nền kinh tế vẫn đang trong lộ trình “xuống đáy” mặc dù xu hướng ổn định hóa đã mở ra và đà sụt giảm tốc độ tăng trưởng có vẻ đã được chặn lại. “Nền kinh tế Việt Nam bị “nghẽn mạch tăng trưởng nặng nề”. Từ năm 2005-2007, tốc độ tăng trưởng của Việt Nam cao vượt trội nhưng từ năm 2008, tốc độ tăng trưởng của Việt Nam giảm dần trong khi các nước trong khu vực vượt lên”- ông Thiên nhấn mạnh.

Tuy nhiên, theo ông Thiên, năm 2013 đã có một điểm khác biệt căn bản, đó là xu hướng ổn định tái lập với mức độ tin cậy cao hơn (chỉ số năng lực cạnh tranh quốc gia trong xếp hạng WEF tăng 5 bậc), bắt đầu “đảo chiều”? Trả lời cho câu hỏi này, Viện trưởng Thiên nói, đó là xu hướng tái lập ổn định vĩ mô trên một nền tảng rất yếu- nghĩa là mức độ rủi ro vẫn rất lớn. Bên cạnh đó, tái cơ cấu kinh tế vẫn chưa có hành động chiến lược, đầu tư chưa đụng đến cốt lõi cơ chế vận hành NSNN (ngân sách “mềm”, phân cấp...). Đối với hệ thống ngân hàng vẫn còn tình trạng nợ xấu và sở hữu chéo. Các tập đoàn KTNN, đề án trên giấy, không thể đồng khởi, vẫn y nguyên yếu kém. Bộ máy biên chế thừa và hệ thống lương thiếu-đói...

Diễn đàn Kinh tế mùa thu 2013.

Ngoài ra, nền tảng kinh tế rất yếu, các cơ sở tăng trưởng yếu hơn hẳn các năm trước, cụ thể tăng trưởng tín dụng 6 tháng 6,5%, về ngân sách khó khăn, thu-chi đạt thấp chưa từng thấy, đầu tư xã hội thấp chỉ chiếm 30% GDP. Trong 6 tháng đầu năm 2013 có gần 25.000 DN (những DN có “thực lực”) đóng cửa. Tổng vốn đầu tư XH 6 tháng đầu năm chỉ đạt 40% KH năm. Chỉ số IIP 8 tháng đầu năm tăng 5,3% thấp hơn cùng kỳ 2012 (6,5%); chỉ số PMI liên tiếp 3 tháng gần đây dưới ngưỡng 50... Trong 9 tháng đầu năm, các DN trong nước xuất khẩu tăng 4,4%, trong khi các doanh nghiệp FDI tăng 22,4%...

Phát biểu tại diễn đàn, ông Nguyễn Xuân Thành - chuyên gia của Chương trình phát triển Liên hiệp quốc (UNDP) khẳng định, nền kinh tế Việt Nam hiện đang trải qua giai đoạn tăng trưởng thấp nhất kể từ Đổi mới và thấp nhất gần như so với thời kỳ hậu khủng hoảng tài chính của khu vực 1997-1998. Một phần nguyên nhân liên quan đến những trục trặc của các nền kinh tế ở Liên minh Châu Âu và Bắc Mỹ. Nhưng lý do chính nền kinh tế Việt Nam tăng trưởng chậm lại chính là vì ba trong 4 cỗ máy động cơ tăng trưởng này là khu vực DNNN, khu vực tư nhân trong nước, nông nghiệp và khu vực đầu tư trực tiếp nước ngoài. “Từ khi các tổng công ty được chuyển ào ạt thành tập đoàn kinh tế, những yếu kém cơ bản của khu vực DNNN bộc lộ ngày càng rõ, đặc biệt là dưới tác động của kinh tế bất ổn vĩ mô trong nước và khủng hoảng kinh tế toàn cầu. Kết quả là sự sụp đổ của một số tập đoàn kinh tế và sự kém hiệu quả của khu vực DNNN đã được phơi bày. Những điều này đã góp phần tạo ra những trục trặc hiện nay của hệ thống ngân hàng...”- ông Thành nhấn mạnh.

Nhận định về bức tranh kinh tế Việt Nam 2013, chuyên gia kinh tế Trần Du Lịch, Ủy viên Ủy ban Kinh tế của Quốc hội nói, tuy có dấu hiệu phục hồi ở từng lĩnh vực cá biệt, nhưng nhìn chung chưa thoát khỏi giai đoạn trì trệ. Cả tốc độ và chất lượng tăng trưởng chưa được cải thiện đáng kể. Nhưng điểm tích cực nội bật là các chỉ báo kinh tế vĩ mô được cải thiện theo hướng ổn định hơn; lạm phát được kiềm chế, dự trữ ngoại hối tăng cao, bình ổn được tỷ giá VND... Nếu xét trên mục tiêu tổng quát theo Nghị quyết của QH là “tăng cường ổn định kinh tế vĩ mô” thì kết quả của năm 2013 là tích cực. Nhưng những chỉ báo ổn định kinh tế vĩ mô thiếu vững chắc, nhất là nguy cơ tái lạm phát cao trong các năm sau.

Bên cạnh đó, năm 2013 lại xuất hiện một vấn đề mới có nguy cơ gây bất ổn kinh tế vĩ mô là sự thâm hụt ngân sách do nguồn thu không đạt kế hoạch. Cụ thể, TP Hồ Chí Minh năm 2013 ước thu ngân sách hụt gần 20 ngàn tỷ đồng so với kế hoạch. “Sự thâm hụt ngân sách diễn ra trong bối cảnh nền kinh tế trì trệ, doanh nghiệp thua lỗ, thị trường bất động sản đóng băng, nhưng công chi không thể giảm, nên đang trở thành vấn đề nan giải cho bài toán ngân sách trong 2 năm 2014 và 2015, mà tại kỳ họp thứ 6 của QH cuối năm nay phải đặt lên bàn nghị sự”- ông Trần Du Lịch nói.

Chưa thể thoát khỏi giai đoạn trì trệ

Theo chuyên gia kinh tế Trần Du Lịch, từ sự đánh giá tổng quan kinh tế Việt Nam năm 2013 cho thấy, năm 2014 nền kinh tế vẫn chưa thể ra khỏi giai đoạn trì trệ. Những khó khăn đặt ra trong năm 2013 vẫn tiếp tục kéo dài trong năm 2014. Nền kinh tế tiếp tục tăng trưởng nhưng tốc độ chậm; khu vực kinh tế trong nước vẫn còn tiếp tục khó khăn; khu vực FDI giữ được lợi thế tăng trưởng, nhưng không có sự đột biến trong năm 2014; nông nghiệp đã đạt đến đỉnh tăng trưởng do chưa thay đổi vể cơ cấu, nên khó có khả năng tăng trưởng cao hơn năm 2013; khu vực dịch vụ sẽ tăng trưởng khá hơn năm 2013, nhưng chưa có khả năng thúc đẩy cả nền kinh tế. Tuy nhiên, bức tranh chung của nền kinh tế năm 2014 vẫn sáng hơn 2 năm 2012-2013. Do đó, có thể dự báo trong năm 2014 tốc độ tăng GDP khoảng 5,5% và CPI tăng khoảng 7%. Nhiệm vụ chính trong năm 2014-2015 vẫn là giữ ổn định kinh tế vĩ mô và đẩy nhanh tiến trình tái cơ cấu nền kinh tế.

Từ năm 2011 đến tháng 6-2013, cả nước có khoảng 135.000 DN đóng cửa; 450.000 DN đang hoạt động giảm, ít nhất 30% công suất tương đương 150.000 DN đóng cửa; trung bình mỗi DN có 20 lao động (VCCI), ước tính ít nhất 5,5 triệu lao động mất việc làm…

Một số đại biểu cho rằng, nhiệm vụ của năm 2014 và 2015 là phải phục hồi niềm tin của thị trường thông qua các chính sách kinh tế trung-dài hạn và kết quả của quá trình tái cơ cấu 3 lãnh vực ưu tiên, theo tinh thần NQ T.Ư 3 (khóa XI), trong đó tái cơ cấu hệ thống NHTM và khu vực DNNN là quan trọng nhất để vừa bảo đảm sự ổn định kinh tế vĩ mô, vừa tạo niềm tin cho thị trường. Còn Viện trưởng Viện Kinh tế Trần Đình Thiên thì, cần ưu tiên cải cách đổi mới, tập trung đột phá tái cơ cấu kiểu khác (ít mục tiêu, tạo lòng tin); ưu tiên trực tiếp, xử lý nợ xấu; đột phá hệ thống giá: giá than- điện; cải cách lương trong khu vực Nhà nước. Đặc biệt, tái cơ cấu đầu tư công: tập trung sửa Luật NS, chuyển sang hệ thống NS “cứng”, ưu tiên áp dụng Luật NS hàng năm. Tái  cơ cấu DNNN, tái cơ cấu ngân hàng tập trung giải quyết triệt để vấn đề sở hữu chéo... Đối với giải pháp trung hạn, soát xét, thay đổi chiến lược thu hút đầu tư nước ngoài; ưu tiên tạo một số tọa độ đột phá chiến lược (tọa độ mở cho các vùng kinh tế trọng điểm)- các đặc khu kinh tế quốc gia (thay vì cấp tỉnh)...

Dự kiến hôm nay, 27-9, Diễn đàn Kinh tế mùa thu 2013 tiếp tục làm việc với sự chỉ đạo của Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Chủ tịch QH- Nguyễn Thị Kim Ngân.

Hải Lan